Dłużnik, który nie reguluje należności, musi liczyć się z konsekwencjami. Może zostać wobec niego wszczęta egzekucja komornicza, wzrosną odsetki, zostanie wpisany do rejestru dłużników, a także może stracić mienie. Ale czy organy wymiaru sprawiedliwości dysponują tylko takimi środkami? Sprawdzamy, kiedy długi mogą prowadzić do kary więzienia.
Więzienie za niepłacone alimenty
Rodzic, który unika płacenia alimentów, ryzykuje odpowiedzialność karną za długi. Polskie prawo pozwala wierzycielowi, czyli osobie uprawnionej do alimentów, zgłosić ten fakt na policję lub do prokuratury. Jeśli dłużnik przez co najmniej trzy miesiące nie przekazuje zasądzonych kwot, może usłyszeć zarzut z art. 209 Kodeksu karnego. Sąd może wymierzyć karę do roku pozbawienia wolności, a w razie szczególnej uporczywości nawet do dwóch lat. Nie wystarczy tylko zalegać – trzeba jeszcze uchylać się od płatności. Dłużnik, który udowodni, że nie miał realnej możliwości zarobienia lub zdobycia pieniędzy, ma szansę uniknąć więzienia za długi. Komornik często prowadzi windykację długów w takich sprawach równolegle z postępowaniem karnym.
Ukrywanie majątku przed komornikiem a więzienie
Dłużnik, który celowo ukrywa swój majątek, by uniknąć egzekucji komorniczej, może zostać pociągnięty do odpowiedzialności karnej. Prawo przewiduje, że zatajenie dochodów lub wyzbycie się majątku w celu uniknięcia spłaty zobowiązań to przestępstwo. Komornik, widząc, że ktoś przekazał mieszkanie rodzinie lub „pożyczył” pieniądze na papierze, często informuje o tym prokuraturę. Wierzyciel ma też prawo do wytoczenia sprawy karnej. Takie działania nie tylko przedłużają windykację długów, ale także mogą skończyć się karą do 5 lat więzienia.
Nieopłacona kara grzywny może skończyć się więzieniem
Grzywna to kara orzekana przez sąd, najczęściej w sprawach wykroczeń lub lżejszych przestępstw. Gdy skazany nie zapłaci jej dobrowolnie, a egzekucja przez komornika okaże się nieskuteczna, sąd może zamienić ją na zastępczą karę pozbawienia wolności. W takiej sytuacji dłużnik nie trafia do więzienia za sam dług, ale za niewykonanie wyroku sądu. Wierzyciel w tej sprawie to Skarb Państwa, który ma prawo domagać się zapłaty, a windykacja długów prowadzona przez komornika jest jednym z pierwszych kroków. Jeśli zadłużenie nadal nie zostanie uregulowane, sąd może wydać nakaz odbycia kary, zazwyczaj kilka dni lub tygodni więzienia za każde 100 zł nieuiszczonej grzywny.
Kara za oszustwa przy zadłużeniu firmy
Osoby prowadzące działalność gospodarczą czasem próbują unikać spłaty zobowiązań przez sztuczne bankructwo, przekręty księgowe lub wystawianie pustych faktur. Zadłużenie w firmie nie zawsze oznacza tylko problemy finansowe – jeśli działania są celowe i szkodzą wierzycielom, sąd może orzec więzienie. Dłużnik, który doprowadził do upadku firmy przez nieuczciwe praktyki, może usłyszeć zarzuty karne. Komornik prowadzący windykację długów często trafia na takie przypadki i zgłasza je do odpowiednich organów. Kara za świadome działanie przeciwko wierzycielom może wynosić od kilku miesięcy do nawet 8 lat pozbawienia wolności.
Czy za długi podatkowe grozi odpowiedzialność karna?
Zadłużenie wobec urzędu skarbowego nie oznacza automatycznie odpowiedzialności karnej. Jednak jeśli dłużnik celowo unika zapłaty podatku, np. ukrywa dochody, prowadzi fikcyjną księgowość lub składa fałszywe deklaracje, może zostać oskarżony o przestępstwo skarbowe. W takich przypadkach urząd skarbowy, jako wierzyciel, może złożyć zawiadomienie do prokuratury. Postępowanie karne może zakończyć się grzywną, ograniczeniem wolności, a w poważniejszych sprawach – karą więzienia do 5 lat. Windykacja długów podatkowych zwykle zaczyna się od upomnień i zajęć komorniczych, ale przy wykryciu świadomego działania na szkodę Skarbu Państwa urzędnicy skarbowi często podejmują kroki prawne. Dłużnik, który dobrowolnie zgłosił nieprawidłowości, może skorzystać z instytucji czynnego żalu i uniknąć postępowania karnego.
Wbrew pozorom nie jest łatwo trafić do więzienia za długi. Prawo karne przewiduje przede wszystkim karę pozbawienia wolności za niepłacenie alimentów. W innych sytuacjach można trafić za kratki za działania związane z zadłużeniem, np. gdy dłużnik celowo zataja dane majątkowe przed komornikiem, wyzbywa się mienia, nie płaci grzywny orzeczonej przez sąd, ogłasza sztuczne bankructwo lub unika zapłaty podatku.