Obowiązkiem dłużnika jest spłata długów w sposób, który będzie sprawiedliwy dla wszystkich wierzycieli. Jeśli prowadzonych jest kilka postępowań egzekucyjnych, nie jest bez znaczenia, komu zapłacić w pierwszej kolejności ani gdzie wpłacać środki. W tym artykule zostanie wyjaśnione, czym jest wybiórcza spłata wierzycieli.
Na czym polega wybiórcza spłata wierzycieli?
Wybiórcza spłata wierzycieli występuje wtedy, gdy dłużnik przekazuje pieniądze tylko niektórym wierzycielom, pomijając pozostałych. Zwykle wynika to z ograniczonych środków i próby samodzielnego decydowania, kogo spłacić w pierwszej kolejności. Może dojść np. do spłaty jednego z wierzycieli, z którym dłużnik prowadzi rozmowy, podczas gdy pozostałe długi pozostają nieuregulowane. W przypadku, gdy egzekucję prowadzi komornik, takie działania nie mają skutków prawnych.
Polskie przepisy nie pozwalają bowiem, by dłużnik wybierał, który wierzyciel otrzyma pieniądze jako pierwszy. Komornik musi rozdzielić środki zgodnie z ustawową kolejnością i kategoriami roszczeń, niezależnie od tego, co ustali dłużnik z jednym z wierzycieli. Jeżeli dłużnik pominie komornika i przekaże pieniądze bezpośrednio, spłata nie zostanie uwzględniona w postępowaniu, a windykacja długów będzie trwała nadal. W rezultacie może dojść do sytuacji, w której ta sama kwota zostanie wymagana ponownie, tym razem już formalnie przez organ egzekucyjny.
Kiedy pojawia się problem z wybiórczą spłatą wierzycieli?
Do wybiórczej spłaty wierzycieli często dochodzi wtedy, gdy egzekucję prowadzi komornik przeciwko temu samemu dłużnikowi w kilku sprawach jednocześnie. Komornik, po otrzymaniu wpłat lub zajęciu majątku, powinien rozdzielić środki między wszystkich wierzycieli zgodnie z przepisami. Czasem jednak dłużnik podejmuje próbę uregulowania długu bezpośrednio wobec jednego z nich, licząc na umorzenie postępowania. W rezultacie część wierzycieli pozostaje bez zapłaty, mimo że komornik dalej prowadzi wobec nich windykację długów. Może to wywołać spór o to, czy doszło do naruszenia zasady równego traktowania wierzycieli.
Jakie konsekwencje niesie wybiórcza spłata wierzycieli?
Wybiórcza spłata wierzyciela może prowadzić do przedłużenia egzekucji i narastania kosztów. Nawet jeśli dłużnik przekaże środki bezpośrednio wierzycielowi, komornik nadal może kontynuować windykację długów, ponieważ jego urząd nie odnotował wpływu. Wierzyciel może też odmówić przyjęcia pieniędzy poza komornikiem, by nie naruszyć przepisów. Taka sytuacja wprowadza zamieszanie i może pogorszyć pozycję dłużnika w całym postępowaniu. Gdy jednak nie jest prowadzona egzekucja komornicza, to dłużnik może samodzielnie spłacać wierzycieli.
Kiedy wybiórcza spłata wierzycieli może być karalna?
Spłata jednego z wierzycieli w sposób wybiórczy może być przestępstwem tylko wtedy, gdy dłużnik znajduje się na skraju niewypłacalności, a jego majątek nie pozwala na proporcjonalną spłatę wierzycieli. W takiej sytuacji prawo zakazuje faworyzowania wierzycieli, czyli uprzywilejowania jednych kosztem innych. Jeśli dłużnik świadomie przekazuje środki tylko wybranym podmiotom, naraża się na odpowiedzialność karną. Gdy jednak majątek wystarcza na pokrycie wszystkich zobowiązań, wybiórcza spłata wierzycieli nie jest czynem zabronionym.
Wybiórcza spłata wierzycieli polega na faworyzowaniu niektórych z nich kosztem pozostałych. O ile dopuszczalna jest spłata jednego wierzyciela przy braku postępowania egzekucyjnego, o tyle w sytuacji, gdy egzekucję prowadzi już komornik, to właśnie do niego należy kierować spłaty. Komornik rozdysponuje środki pomiędzy wierzycieli zgodnie z przepisami.